Saint Hedwig (1174 - 1243)

ŚWIĘTA JADWIGA (1174 - 1243)
canonizowana w 1267 roku

Święto Św Jadwigi obchodzone jest 16 października

Święta Jadwiga Śląska urodziła się około roku 1174 w Bawarii, w miejscowości Andechs. Wcześnie wstąpiła w związek małżeński. Źródła podają, że już w wieku 10 lat (inne, że w wieku 17 lat) została żoną Henryka, księcia Śląska, Krakowa i Wielkopolski. Miała z nim siedmioro dzieci (inne źródła mówią o sześciorgu), z których przeżyło troje. Po dwudziestu latach małżonkowie postanowili - za obopólną zgodą - żyć dalej w separacji, ślubując uroczyście czystość. Jadwiga jeszcze przez kilka lat mieszkała na dworze męża oraz w książęcych grodach Leśnica i Wleń. Najczęściej jednak przebywała w ufundowanym przez siebie klasztorze sióstr cysterek w Trzebnicy. Przełożoną tego klasztoru była już wówczas jej córka Gertruda. Zmarła w klasztorze trzebnickim 15 października 1243 roku. Księżna Jadwiga przyjmowała z pokorą i poddaniem woli Bożej straty bliskich sobie osób i wszelkie życiowe przeciwności. Prowadziła wiele dzieł dobroczynnych w Trzebnicy, otaczając opieką wielu biedaków, fundowała szpitale i przytułki. W ascezie, żarliwej modlitwie i umartwieniach prześcigała wiele zakonnic. Zachowywała też gorliwie klasztorne przepisy, a w czasie gdy przebywała w klasztorze, wdziewała zakonny habit, aby móc uczestniczyć w modlitwach za klauzurą. W 1267 roku, a więc niespełna ćwierć wieku po śmierci księżnej Jadwigi, papież Klemens IV ogłosił ją świętą. W 1680 roku, dzięki królowi Janowi III Sobieskiemu, jej kult rozciągnięto na cały Kościół. Jej wspomnienie jest obchodzone w Kościele 16 października.

Jaki wzorzec świętości odczytujemy w życiorysie świętej Jadwigi? Najwyraźniejszym modelem jaki się wyłania z tego historycznego źródła jest WZORZEC DOBREJ ŻONY. Objawia się on przez ukazanie wątku podporządkowania woli rodziców w pójściu za mąż, poszukiwanie dróg zbawienia poprzez posiadanie dzieci, ich wychowywanie i wreszcie w religijnym wpływie na męża. Dobra żona dba o zbawienie męża i dzieci, uczy ich modlitw i pieśni oraz troszczy się o ich postawę moralną.

W biografii św. Jadwigi znajduje się wyraźny WZÓR ŚWIĘTEJ WŁADCZYNI. Jej powinności jako księżnej w stosunku do męża-księcia, dworu, sług i poddanych zostały wyraźnie wyniesione na plan pierwszy, choć podporządkowane również celom religijnym. Rzuca się w oczy aktywność księżnej Jadwigi, przełamującej stereotyp kobiety biernej i milczącej. Ma ona spory wpływ na poczynania zarówno męża, dzieci, jak i otoczenia. Jednym z faktów znanych z żywota jest interwencja Jadwigi u Konrada Mazowieckiego, gdy ten w 1229 r. na wiecu w Spytkowicach kazał porwać Henryka Brodatego i zawieść do Płocka. Na porwanie syn jego Henryk II Pobożny zareagował przygotowaniem zbrojnej wyprawy przeciw Konradowi. Aby nie dopuścić do walki i przelewu krwi pomiędzy chrześcijanami, Jadwiga sama przejęła inicjatywę i doprowadziła do uwolnienia męża.

Autor żywota Świętej przedstawia także jej udział w fundacji klasztoru w Trzebnicy (1202 r.), chociaż w dokumencie fundacyjnym dla tej instytucji nie ma o niej mowy. Szacunek, jakim się cieszyła później Jadwiga wśród sióstr cysterek, potwierdza, że relacja biografa księżnej jest wiarygodna. Dokumenty kilku innych fundacji pary książęcej nie odwołują się do udziału księżnej podczas ich ustanawiania. Z drugiej strony wiemy, że księżna posługiwała się własną pieczęcią oraz posiadała dwór; który funkcjonował według ustalonych norm. Wytłumaczenie tej kwestii leży w charakterze jej działań, które były raczej skryte i nieoficjalne, nie nastawione na publiczny efekt. Podobnie postępowała w praktykach ascetycznych i umartwieniach utrzymywanych w tajemnicy. Tylko synowa Anna, kilka dworek i zakonnic było wtajemniczonych w styl życia księżnej. W życiu księżnej Jadwigi równie silny jest WZORZEC WDOWY, która po śmierci męża nie unikała udziału w życiu publicznym, chociaż najczęściej przebywała w klasztorze trzebnickim, czasem dla pokuty przywdziewała habit mniszek, ale do zakonu nie wstąpiła, w odróżnieniu od innych ówczesnych księżniczek, aby nadal mogła oddawać się pracy społeczno-charytatywnej. W czasie niebezpieczeństwa tatarskiego w 1241 roku chroni się z mniszkami trzebnickimi w Krośnie, gdzie Henryk – mąż – zbudował warowną twierdzę i gdzie też wcześniej, 19 III 1238 r. zmarł.

Cechą duchowości księżnej Jadwigi jest odważna samodzielność w życiu praktyczno-religijnym. Można to dostrzec szczególnie w stosowaniu surowej ascezy i różnych praktykach religijnych. Nie była to pobożność zamknięta. Szeroki kontakt z ludźmi różnych warstw sprawiał, że jej przykład oddziaływał na masy społeczne. Z codzienną działalnością w świecie łączyła Jadwiga usilne dążenie do tego, aby żyć stale w obecności Boga. Oprócz mocno dotąd akcentowanych przez cystersów wyrzeczeń, coraz ważniejszą rolę zaczynają odgrywać cechy pozytywne: ubóstwo i pokora. Jadwiga jest kobietą hołdującą wyraźnie nurtowi surowej ascezy i rozkwitającemu kultowi ubóstwa, tak charakterystycznemu dla zakonów żebraczych. Surowość życia połączona z dobrowolnym ubóstwem i pokorą pozwoliły jej łatwo wypracować postawę jednoczącą w sposób idealny życie czynne z życiem modlitwy, a więc powiązanie zadań Marii i Marty (Łk 10, 38-42). W bulli kanonizacyjnej z 1267 r. czytamy: Należy jeszcze podkreślić, jak bardzo ona kierowała się we wszystkich sprawach roztropnością, tym darem, który właśnie sprawia, że owa cnota czyni człowieka dla innych pociągającym, a równocześnie sprawia, że utrzymana jest w ramach właściwego umiaru. W ten sposób starała się zaoszczędzić sobie nieprzemyślanego działania i pomyłki. W innym miejscu mamy: Żadne, nawet najbardziej twarde ciosy zadane jej przez los nie były w stanie załamać jej twardego usposobienia.

Podobnie czytamy w jej Życiorysie, że przeciwności nie powinny załamywać człowieka oraz: Ta pobożna i oświecona nadprzyrodzonym światłem kobieta z pewnością dostrzegła, że miernikiem przy zdobywaniu cnót jest panowanie nad sobą i że ofiara związana z pełnieniem dobrych czynów Bogu się nie podoba, jeżeli jest pozbawiona soli mądrości.

Jadwiga stworzyła imponujący system opieki społecznej o dużej efektywności. Motywów takiego działania musimy szukać w Ewangelii. Z dobroczynnością chrześcijańską łączyła pracę katechetyczno-wychowawczą. Sama, lub przez swojego kapelana, nauczała ludzi, z którymi miała kontakt, o Bogu, sakramentach świętych, o modlitwie, o wszystkim, co dotyczy zbawienia duszy. Działalność księżnej obejmowała potrzeby człowieka tak duchowe, jak i materialne. Lubili ją ludzie za jej dobre serce. Biedni, którymi się opiekowała, chodzili za nią wszędzie, gdzie się udawała, jak za swoja matką. Przykład jej życia pomagał przezwyciężać istniejące między ludźmi różnice społeczne i stanowe.

Św. Jadwiga jest patronką Polski, Śląska, Bawarii, Berlina, Wrocławia, Krakowa, Trzebnicy; księżnych, ludzi wypędzonych ze swojego kraju, banitów, narzeczonych, nowożeńców, wdów, śmierci dzieci, trudnych małżeństw, ofiar zazdrości; budujących się nowych świątyń.

Imię Jadwiga pochodzi z języka germańskiego, w którym Heduwig było złożeniem z dwóch części: hadu i wig oznaczających to samo – wojnę, walkę; imię Jadwiga oznacza więc tę, która walczy.

SAINT HEDWIG ( b.1174 – d.1243 Feast Day: October 16 )

Hedwig was one of the eight children born to Berthold IV, the count of Andechs, who ruled over the Tyrol and Istria (Croatia and Dalmatia). Two of her brothers became bishops and two of her sisters became queens. One of them, Gertrude, who married Andrew II of Hungary, was the mother of Saint Elizabeth (of Hungary).
As a child she was placed in the Benedictine monastery of Kitzingen in Franconia (see Saint Thecla).

In 1186, when she was 12 years old, Hedwig was married to 18-year- old Henry the Bearded, prince of Poland and future duke of Silesia. She bore him 6 (some say 7) children and the family was closely knit. But from 1209 onwards she and her husband agreed to live in perpetual continence. Hedwig was then 35 and Duke Henry was barely past 40, but he submitted to the austere disciple without complaint or resistance.

After succeeding to his father's dukedom in 1202, and under Hedwig's influence, Henry founded the monastery of Cistercian nuns at Trebnitz (near Breslau, now Wroclaw), the first convent of women in Silesia. The convent was built with the labor of those convicted of crimes. It was the first of a large number of such establishments founded by the couple, including houses of Augustinian canons, Cistercian monks, and Dominican and Franciscan friars, by which religion and German culture were spread over their territories.
Henry also founded the Hospital of the Holy Ghost in Breslau, and Hedwig founded a hospital for female lepers.

Following the example of his wife, he was sustained by a great and ennobling piety. He let his beard grow in the manner of Cistercian converts (when his name Henry the Bearded) and greatly reduced his household expenses, devoting the money that he saved to charitable purposes. After their separation Henry never again wore gold, silver, or purple.

There have been few duchesses like her. She was humble, serving the poor and the lepers, pardoning offenses, helping her enemies, and bringing aid to even the most insolent and hardened sinners. She kept barely a hundredth part of her income, giving the rest away with an open hand. Beneath her tattered cloak she wore a hair shirt. She went about with naked feet in all weather, and when, in obedience to her confessor, she bought a pair of new shoes, she carried them under her arms. She scourged herself and subjected her soul and her body to countless mortifications.

Towards the end of her life she had the gift of working cures and making predictions. Several miracles are recorded of her--she fell asleep, it was said, one night while reading the Bible by candlelight; the book caught fire and burned, but was undamaged. A blind man's sight was restored because of her blessing.

As for Henry I, her good and faithful husband, she outlived him by five years. In 1227, Henry engaged in fighting Conrad of Masovia for the land of Ladislaus of Sandomir who had been killed in battle. Henry triumphed and established himself at Cracow, but he was kidnapped during Mass and taken by Conrad to Plock. Hedwig followed and helped bring the two to a peaceful agreement, which included the marriage of her two granddaughters to Conrad's sons.

Upon Duke Henry's death in 1238 Hedwig moved into the monastery at Trebnitz. Hedwig did not cry at her husband's death; she consoled the sorrowing nuns instead.
God treats harshly those whom he loves. All her children died before she did, except for one daughter, Gertrude, who was the abbess of the convent of Trebnitz. Two of her sons dishonored the family name by engaging in fratricidal wars, and another son, Henry the Pious who succeeded his father, was killed in 1241 by the Tartars at the battle of Liegnitz. Again, Hedwig comforted the others.

She took the habit of the nuns but not the vows, wishing to administer her property as she wished to help the needy. She predicted her own death, insisting on being anointed before anyone else would acknowledge she was in danger. Worn out by the hardships she had endured, she died in 1243, in her seventieth year.

Riches have never been able to buy entrance into heaven. Hedwig, the duchess with the naked feet and workworn hands, had no need to knock on the gates which, at her approach, swung open of themselves. And someone was on the threshold to greet with open arms the woman who had freely given of her heart, her wealth, and her light, and who had been a supreme example of the life of poverty in the example of God (Attwater, Bentley, Delaney, Encyclopedia, White).

The policies and foundations of Duke Henry and Saint Hedwig were important in Silesian history through the increase of German influence they brought to the country (Attwater).

She is the patroness of Silesia, and venerated in Franconia.
Depicted in art with the church and a statue of the Virgin Mary in her hands; or washing the feet of the poor; or barefoot with her shoes in her hands; or in a religious habit with the robes and crown of a princess near her (White). Sometimes she is seen holding a picture of the Virgin and Child in her hand or Christ blessing her from the Cross (Roeder).

Scenes from St Hedwig's life are depicted in Codex of Lubin (Vita beatae Hedwigis – The life of the blessed Hedwig) funded in 1353 by Prince Ludwik I of Brzeg, a great grandson of St. Hedwig.

Codex of Lubin consists of texts written in Latin: the genealogy of St. Hedwig, her biographies – greater and smaller, a prayer to her, sermons of St. Bernard of Clairvaux, the bull of Clement IV with the canonization document of St. Hedwig

The book speaks with words and images. It contains sixty miniatures in color presenting events from the life of the saint and events related to her canonization and cult.

In 1983 Codex was purchased by Jean Paul Getty to go to the USA to J. Paul Getty Museum in Malibu.